Szlaki turystyczne - Szlaki kajakowe

Rzeka Ełk, zwana w górnym odcinku Mazurką lub Czarną Strugą (do jeziora Szwałk) oraz Łaźną Strugą od jeziora Szwałk (ew. od jeziora Litygajno) do jeziora Łaśmiady. W dalszym biegu przepływa przez jeziora: Straduńskie, Haleckie, Ełcie. Jest prawym dopływem Biebrzy, uchodzącym do niej przed Goniądzem. Jej długość wynosi 113,6 km, zaś powierzchnia dorzecza 1624 km².

Dostępna dla kajaków jest właściwie od jeziora Szwałk Wielki. W górnym biegu płynie przez pagórkowate Pojezierze Ełckie, przecinając duże kompleksy leśne, w tym Puszczę Borecką, w dolnym zaś przez równinne i podmokłe tereny, w przeważającej części łąkowe. Odcinek rzeki od Modzelówki do ujścia rzeki Jegrznia z powodu przeprowadzonej w XIX wieku regulacji, która spowodowała całkowicie zarośnięcie dawnego koryta, nie jest spławny. Szlak wodny od Modzelówki biegnie Kanałem Rudzkim, uchodzącym do Biebrzy pod Osowcem. Starym korytem rzeki Ełk poprowadzono do Biebrzy wody innej rzeki, Legi. Na całej długości za wyjątkiem fragmentów trasy w Ełku i rejonie Grajewa woda przezroczysta, bardzo czysta.                    

Jest to szlak łatwy, nieco bardziej uciążliwy w górnej części. Można go przebyć w ciągu 4-5 dni, lecz warto poświęcić nań więcej czasu z uwagi malownicze otoczenie i możliwość odbycia bocznych wycieczek. Trasa mało uczęszczana przez kajakarzy. Stosunkowo mało spotyka się również innych turystów.

106,8 - Czerwony Dwór. Wodować kajaki można na Czarnej Strudze przy moście drogowym na drodze wiodącej do wsi Mazury. Płytko, do jeziora Szwałk konieczne na dłuższych odcinkach holowanie kajaka.

106,3 - Ujście rzeczki do jeziora Szwałk Wielki. Na południowym wschodzie widoczna Wyspa Lipowa-rezerwat przyrody. Po przecięciu jeziora śródleśny przesmyk prowadzi na jezioro Pilwąg. Alternatywnym miejscem rozpoczęcia spływu jest wieś Szwałk nad jeziorem Szwałk Mały, z którego pod mostkiem drogowym (kolejnego miejsca, skąd można zacząć spływ) można dostać się na jezioro Szwałk Wielki.

105,2 - Wypływamy na jezioro Piłwąg. Otoczenie jeziora stanowi rezerwat przyrody "Mazury", obejmujący wyspy na jeziorze. W zachodnim plosie za wyspami możliwość dobicia do brzegu w pobliżu rezerwatu przyrody "Lipowy Jar".

103,5 - Trzystumetrowy przesmyk między jeziorem Piłwąg a jeziorem Łaźno. Na jeziorze Łaźno w pobliżu wylotu przesmyku zadrzewiona wyspa - wspaniałe miejsce na ustronny biwak. Naprzeciwko wyspy we wsi Borki sklep. Jeziorem Łaźno można popłynąć do miejscowości Rogojny i Mazury (ok. 4,5km)- kolejnych miejsc nadających się na rozpoczęcie spływu.

102,4 - Przesmyk na jezioro Litygajno we wsi Zamoście. We wsi sklep. Kolejne miejsce, e którym można rozpocząć spływ. Miejsce wodowania kajaka na prawym brzegu strugi łączącej Łaźno i Litygajno przy moście drogowym. Jezioro Litygajno ma pow. 1,6km² i głębokość 17m. Jezioro jest wąskie (maksymalnie 800m szerokości) i długie (4,7km). Na wschodnim (prawym) brzegu duża wieś Borki. W niej dużo domków letniskowych. Zachodni brzeg wyskoki i zalesiony.

97,7 - Wypływ Łaźnej Strugi z jeziora Litygajno. Początkowo brzegi zarośnięte szuwarami, potem lasem. Koryto zarośnięte wodną roślinnością (grzybień biały, grążel żółty, strzałka wodna, rdestnice itp.), która utrudnia posuwanie się do przodu. Pierwotne charakter rzeka ma do jeziora Łaśmiady. Bardzo malowniczo.

93,6 - Wieś Jelonek, most. Dalej pozostałości mostu kolejowego i most drogowy we wsi Wronki.

90,6 - Most na drodze do Giżycko-Olecko. Na skraju lasu z prawej strony ładne miejsce na biwak na piaszczystej skarpie. Uregulowany odcinek rzeki.

86,7 - Kije, most drogowy. Na prawym brzegu dogodne miejsce na biwak.

83,2 - Połom, most drogowy. We wsi na prawym brzegu sklep. Kilometr dalej następny most. Przed drugim mostem w Połomie ujście ujście Połoskiej Młynówki, którą podobno można dopłynąć do jeziora Świętajno i Dworackiego (8,6 km, z czego 6,3 km rzeczki), pokonując zwalone drzewa i zatory z gałęzi.

77,1 - Ujście Łaźnej Strugi do jeziora Łaśmiady, największego na trasie. Akwen ten ma 8,8 km² pow. i około 44m głębokości. Przy wietrzenej pogodzie niebezpieczeństwo mogą stanowić wysokie fale, szczególnie w południowej części jeziora. Nad jeziorem ośrodki wypoczynkowe. Kilkaset metrów od wpływu, w lesie na lewym brzegu dogodne miejsce na biwak w pobliżu wsi Sajzy (sklep, bar).

72,5 - Połączenie zatoki, do której uchodzi Łaźna Struga z głównym plosem Łaśmiad. Płynąc na zachód można dopłynąć jeziorami Ułówki i Rekąty oraz zanieczyszczoną rzeczką do wsi Stare Juchy (gotyski kościół, sklepy zaopatrzone niż w Sajzach) i dalej do jez. Jędzelewo. 

70,3 - Malinówka, przesmyk na jezioro Straduńskie, most.

67,5 - Straduny, most, młyn- przenoska ok. 50m. Sklepy. Kościół (XVIIIw.), dwór (XIXw.) i budynek szkoły (XIXw.). Pięćset metrów za przenoską most na trasie Olecko-Ełk. Rzeka Ełk jest większa niż Łaźna Struga i wodna roślinność nie powoduje już utrudnień w czasie płynięcia.

65,0 - Ujście rzeki Ełk do jeziora Haleckiego. W jego wschodniej części pole namiotowe.

64,1 - Miluki, wypływ Ełku z jeziora Haleckiego, most.

58,4 - Most kolejowy, początek zabudowań Ełku.

57,2 - Ełk, most drogowy na trasie na Augustowa. Dalej most kolejki wąskotorowej.

54,5 - Ełk, most kolejowy, kamieniste bystrze, płytko. Dwa kolejne mostki. 

53,3 - Ełk, most na drodze do Grajewa. Trzysta metrów dalej ujście rzeki do jeziora Ełckiego. Przy ujściu stanica PTTK, przystań kajaków z polem namiotowym. Jeziorem Ełckim można udać się na zachód, by po przeniesieniu kajaków na jezioro Sunowo i przepłynięciu go przewieźć je następnie nad jezioro Druglin Duży do Rożyńska i popłynąć Szlakiem Michałą Kajki do jeziora Tyrkło, stanowiącego część systemu wodnego Wielkich Jezior Mazurskich.

49,7 - Barany, wypływ rzeki z jeziora, most.

47,5 - Nowa Wieś Ełcka, most kolejowy. Trzysta metrów dalej jazy i młyn, przenoska. We wsi sklep. Dalej most drogowy. Za odcinkiem wśród łąk i szuwarów rzeka wpływa do lasu. Bardzo malowniczo ,wspaniałe miejsce do kąpieli.

39,6 - Lipińskie Małe, most kolejowy, dalej most drewniany. Gospodarstwo agroturystyczne "Przystanek Lipińskie" - Pole namiotowe, pracownia ceramiczna, można wziąć udział w warsztatach ceramicznych i kupić pamiątki regionalne.

34,6 - Ostrykół, most drogowy. We wsi malowniczy kościół drewniany z XVII w. z cennymi malowidłami oraz dąb- pomnik przyrody. Most kolejowy.

32,2 - Prostki, most drogowy. We wsi sklepy. Około 1,5 km w dół rzeki na lewym brzegu na skraju lasu widoczny z wody słup graniczny z 1545 roku, upamiętniający hołd złożony przez Albrechta Hohenzollerna królowi polskiemu, oznaczający przebieg granicy między Wielkim Księstwem Litewskim a Księstwem Pruskim. Można się do niego udać pieszo od drewnianego mostku położonego kilkaset metrów od mostu drogowego. W tej okolicy w 1656 roku wojska polsko-litewskie dowodzone przez hetmana Wincentego Gosiewskiego zwyciężyły wojska brandembursko-szwedzkie, co H. Sienkiewicz opisał w "Potopie".

30,2 - Bogusze, most, sklep. Około kilometra dalej jaz. Zależnie od stopnia podniesienia stawideł można przepłynąć lub trzeba przenieść kajaki (niewygodne wyjście z wody po płytach betonowych).

28,6 - Z lewej strony wejście na jezioro Toczyłowo (około 600m strugi, nad jeziorem kąpielisko wiejskie). Łąki, trzcinowiska, rzeka aż do Modzelówki uregulowana.

25,8 - Most na trasie Grajewo- Rajgród.

22,0 - Szymany, most drogowy.

16,5 - Modzelówka, jaz i most. Przenoska. Przy leśniczówce z lewej strony nad Kanałem Kuwasy można biwakować po uzgodnieniu. W odległej o 5 km Rudzie sklep i bar. Odtąd płynąć należy Kanałem Rudzkim, skracając bieg rzeki do Biebrzy, gdyż w starym korycie Ełku jest zbyt mało wody. Można obejrzeć zarośnięte starorzecze po spacerze śródłąkową drogą na wschód. Na mokradłach można spotkać żurawie.

13,6 - Sojczyn Grądowy, most. Kanał wybudowany w XIX w. nabrał na niektórych odcinkach charakteru rzeki i pojawiają się nawet meandry.

8,5 - Przechody, most drogowy.

4,0 - Białogrady, most drogowy.

1.,0 - Osowiec, most drogowy i kolejowy, silne bystrze. Należy płynąć uważnie- ostre kamienie. Można udać się stąd ścieżką dydaktyczną nad Biebrzę, jak również około 3 km do Twierdzy Osowiec i siedziby Biebrzańskiego Parku Narodowego, m.in. celem uzyskania zezwolenia na kontynuowanie spływu Biebrzą.